In oktober 2012 startte de restauratiecampagne van het Lam Godsretabel, waarbij de originele verflagen van de Gebroeders van Eyck vrijgelegd werden. Het Lam Godsretabel stond sinds de jaren 1980 opgesteld in de Villakapel. Vanuit een religieus en cultuurtoeristisch standpunt werd door het opdrachtgevend bestuur beslist om een nieuwe locatie te voorzien voor de opstelling van het retabel. Dit werd uiteindelijk de Sacramentskapel, de centrale en grootste kranskapel van het hoogkoor.
Daar hoorde een nieuw bezoekerscentrum bij, om de bezoekers warm te onthalen en hen het verhaal van de kathedraal en het retabel op innovatieve en tegelijk authentieke wijze bij te brengen. Dat bezoekerscentrum hebben we uitgebouwd ter hoogte van de crypte en het hoogkoor van de kathedraal.
Het volledige project kaderde in het Hefboomproject rond het thema Vlaamse Meesters, een speerpuntproject van Toerisme Vlaanderen.
Circulatie langs een leesbare 'promenade'
In de Sint-Baafskathedraal liggen verschillende bezoekbare zones op verschillende niveaus. Tegelijkertijd was er de wens voor de volledige ontsluiting van de Sint-Baafskathedraal, voor al haar programma’s en gebruikersgroepen (kathedraal als bisschops- en parochiekerk, als vrij toegankelijke cultuurschat en als bezoekerscentrum). Hiervoor werd een onderzoek georganiseerd naar de circulatiestromen en hun impact op de verschillende bouwdelen en ruimtes. We creëerden een masterplan.
Daaruit volgde het ontwerp voor een intuïtieve, maar leesbare ‘promenade’. Hellingen en nieuwe openingen in de gebouwschil koppelen en ontsluiten de publieke, semi-publieke en private ruimtes van de kathedraal en het kapittelhuis en maken alles integraal toegankelijk.
Samenhang door materiaalkeuze
De diverse ruimtes werden aaneengeschakeld door de integratie van een wederkerende, éénduidige architectuur, gekenmerkt door eenvoud in detaillering en een doorgedreven homogene materiaalkeuze. De telkens terugkerende elementen spelen als gids in de gefragmenteerde site. Dit met het grootste respect voor de bestaande en waardevolle omgeving.
- Het materiaal messing vormt de gouden draad die de nieuwe ingrepen in het historische kader borduurt (hellingbanen, deuren, balie, trap, leuningen…). Ze begeleidt de bezoeker doorheen het project.
- De houten meubels (lockers, kasten…) spelen de tweede viool. Waar messing zijn aanwezigheid duidelijk opeist, geven de houten ingrepen veeleer op subtiele wijze vorm aan het meubilair, nodig voor de werking van het bezoekerscentrum. Omdat messing en houten elementen reeds veelvuldig aanwezig zijn in de kathedraal, dragen de nieuwe invullingen, in hetzelfde materiaal, opnieuw bij tot de creatie van een continu geheel.
- Tot slot het beton als algehele drager voor het parcours waarin het zelf nooit overheerst, doch steeds ondersteunt (vloeren in polybeton, de ter plaatse gestorte liftschacht in zichtbeton…). Het zachte grijs van het beton houdt de aandacht van de bezoeker op de natuurstenen elementen van de kathedraal.
Lichtgrijze cementtegels, in dezelfde kleurtonaliteit als het polybeton in de circulatieruimtes, vormen de bevloering in de crypte.
